Στην ελληνική αγορά ακινήτων, ο όρος «διατηρητέο» είναι εδώ και χρόνια οικείος. Αφορά εκείνα τα κτίσματα που, λόγω ιστορικής ή αρχιτεκτονικής αξίας, προστατεύονται από την πολιτεία ώστε να διασωθεί η πολιτιστική φυσιογνωμία του τόπου. Υπάρχει όμως και μια λιγότερο διαδεδομένη – αλλά ενδεχομένως σημαντικότερη – κατηγορία: τα ακίνητα που χαρακτηρίζονται ως “έργα τέχνης”.
Πρόκειται για κτίσματα που ξεχωρίζουν όχι μόνο για την παλαιότητά τους ή το ιστορικό τους αποτύπωμα, αλλά κυρίως για την αισθητική και καλλιτεχνική τους αξία. Σε αντίθεση με ένα απλώς διατηρητέο ακίνητο, το «έργο τέχνης» φέρει έναν ιδιαίτερο θεσμικό χαρακτήρα που το τοποθετεί στη σφαίρα της πολιτιστικής κληρονομιάς με πιο αυστηρά κριτήρια και διαδικασίες.
Ποιος αποδίδει τον χαρακτηρισμό;
Η διαδικασία ξεκινά έπειτα από εισήγηση των αρμόδιων υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και ολοκληρώνεται με απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων. Τα κριτήρια δεν περιορίζονται στη χρονολογία κατασκευής αλλά επεκτείνονται στη μοναδικότητα της αρχιτεκτονικής, τη σύνθεση της πρόσοψης, τις εσωτερικές διακοσμήσεις, την τεχνική των επιμέρους στοιχείων και τη συνολική αισθητική αρτιότητα του ακινήτου.
Οι συνέπειες του χαρακτηρισμού
Ο χαρακτηρισμός «έργο τέχνης» δεν συνοδεύεται μόνο από τιμητική διάσταση. Επιφέρει και ουσιαστικές δεσμεύσεις για τον ιδιοκτήτη:
– Απαγόρευση αυθαίρετων παρεμβάσεων, τόσο στην εξωτερική όψη όσο και στο εσωτερικό.
– Υποχρέωση έγκρισης οποιασδήποτε εργασίας από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ.
– Χρήση συγκεκριμένων υλικών και τεχνικών που να σέβονται τον αρχικό χαρακτήρα του κτιρίου.
– Περιορισμοί στη χρήση: σε αρκετές περιπτώσεις, η εμπορική ή τουριστική αξιοποίηση υπόκειται σε περιορισμούς.
– Ενδεχόμενο πρόσβασης σε επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις ή φορολογικές ελαφρύνσεις για τη συντήρηση και αποκατάσταση.
Πολιτιστική υπεραξία ή εμπορική παγίδα;
Το ερώτημα που συχνά τίθεται από ενδιαφερόμενους αγοραστές είναι αν ένα ακίνητο-έργο τέχνης αποτελεί καλή επενδυτική επιλογή. Η απάντηση δεν είναι μονοδιάστατη.
Αναμφίβολα, τέτοια ακίνητα διαθέτουν αδιαμφισβήτητη πολιτιστική υπεραξία. Η μοναδικότητά τους μπορεί να προσδώσει ένα ισχυρό συμβολικό και αισθητικό προφίλ σε μια κατοικία ή σε έναν επαγγελματικό χώρο υψηλών προδιαγραφών.
Από την άλλη πλευρά, οι τεχνικοί περιορισμοί και το υψηλό κόστος συντήρησης αποθαρρύνουν αρκετούς ιδιώτες ή επενδυτές, οι οποίοι προτιμούν ευέλικτες επιλογές χωρίς πολυδάπανες εγκρίσεις και παρεμβάσεις.
Η αξία πίσω από τις λεπτομέρειες
Στην πραγματικότητα, ο χαρακτηρισμός «έργο τέχνης» υπογραμμίζει μια βασική αρχή: ότι η αρχιτεκτονική δεν είναι απλώς κατασκευή, αλλά πολιτισμός, ταυτότητα και αισθητική. Σε μια εποχή που το real estate συχνά κινείται σε ψυχρούς αριθμούς και τυποποιημένες λύσεις, τα κτήρια-έργα τέχνης αποτελούν υπενθύμιση ότι υπάρχουν ακίνητα που δεν αγοράζονται απλώς — αλλά συγκινούν.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε “έργο τέχνης” και “διατηρητέο” ακίνητο;
Οι δύο χαρακτηρισμοί είναι διακριτοί αλλά όχι αμοιβαία αποκλειόμενοι — ένα ακίνητο μπορεί να φέρει και τους δύο τίτλους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρόκειται για την ίδια έννοια.
Διατηρητέο Ακίνητο:
– Προστατεύεται για την ιστορική, αρχιτεκτονική ή πολεοδομική του σημασία.
– Εστιάζει κυρίως στη διατήρηση της φυσιογνωμίας του κτιρίου και του αστικού ιστού.
– Ο χαρακτηρισμός δίνεται από πολεοδομικές και αρχιτεκτονικές υπηρεσίες.
– Επιτρέπονται παρεμβάσεις υπό προϋποθέσεις.
– Μπορεί να αφορά ολόκληρη περιοχή ή οικοδομικό σύνολο.
Ακίνητο – Έργο Τέχνης:
– Προστατεύεται για την καλλιτεχνική, αισθητική ή αρχιτεκτονική του αξία.
– Εστιάζει στη σπανιότητα και καλλιτεχνική τελειότητα συγκεκριμένων στοιχείων.
– Ο χαρακτηρισμός αποδίδεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και το ΚΣΝΜ.
– Οι παρεμβάσεις είναι αυστηρά περιορισμένες.
– Συνήθως αφορά ένα μεμονωμένο κτίσμα με εξαιρετικά χαρακτηριστικά.
Συμπέρασμα: Κάθε “έργο τέχνης” είναι και ένα είδος διατηρητέου, αλλά όχι κάθε διατηρητέο είναι έργο τέχνης.
Πώς επηρεάζεται η εμπορική αξία ενός ακινήτου-έργου τέχνης;
Η αξία ενός ακινήτου δεν προκύπτει μόνο από τα τετραγωνικά και την τοποθεσία. Στην περίπτωση ενός ακινήτου που έχει χαρακτηριστεί ως “έργο τέχνης”, η εμπορική του αποτίμηση επηρεάζεται τόσο θετικά όσο και περιοριστικά.
Τι προσθέτει αξία:
– Μοναδικότητα & Σπανιότητα.
– Πολιτιστικό κύρος.
– Δυναμική αξιοποίησης σε ειδικές χρήσεις (boutique hotel, gallery κ.ά.).
Τι μπορεί να περιορίσει την αξία:
– Περιορισμοί στην αξιοποίηση.
– Υψηλό κόστος αποκατάστασης και συντήρησης.
– Μειωμένη ευελιξία στο σχεδιασμό επένδυσης.
Τελικό συμπέρασμα:
Η εμπορική αξία ενός ακινήτου-έργου τέχνης δεν κρίνεται με τον ίδιο τρόπο όπως ένα συμβατικό ακίνητο. Σε χέρια κατάλληλου αγοραστή, μπορεί να αποτελέσει κόσμημα υψηλής αποδοχής και πολιτιστικής προβολής.
Υποσημείωση
Τι προβλέπεται νομικά:
- Το άρθρο 6 του Ν. 3028/2002 («Για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς») αναφέρει ότι οποιαδήποτε νέα οικοδομική δραστηριότητα εντός οικοπέδου όπου υπάρχει μνημείο προϋποθέτει έγκριση του ΥΠΠΟΑ.
- Αν το μνημείο έχει χαρακτηριστεί ως έργο τέχνης ή νεότερο μνημείο, η προστασία περιλαμβάνει και τον περιβάλλοντα χώρο – όχι μόνο το ίδιο το κτίριο.
Δήλωση Πνευματικών Δικαιωμάτων (Copyright Notice)
Τα άρθρα που περιλαμβάνονται στο παρόν αρχείο αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του [Το Όνομά σας ή η Επιχείρησή σας] και προστατεύονται από τη νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων, όπως ορίζεται από την ελληνική και διεθνή νομοθεσία (Ν. 2121/1993 και σχετικές ευρωπαϊκές και διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας).
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των άρθρων, υπό την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται ρητά η πηγή και θα περιλαμβάνεται ενεργός υπερσύνδεσμος (hyperlink) προς την αρχική δημοσίευση ή τον ιστότοπο του συγγραφέα.
Απαγορεύεται αυστηρά:
Η τροποποίηση, προσαρμογή ή αλλοίωση του περιεχομένου, των ιδεών και των νοημάτων που εκφράζονται στα άρθρα.
Η παρουσίαση των άρθρων ή μέρους αυτών ως πρωτότυπο περιεχόμενο τρίτου προσώπου, είτε αυτούσια είτε σε παραλλαγμένη μορφή.
Η εμπορική εκμετάλλευση ή χρήση του περιεχομένου χωρίς έγγραφη άδεια του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων.
Οποιαδήποτε παραβίαση των ανωτέρω όρων δύναται να επιφέρει νομικές συνέπειες σύμφωνα με την ισχύουσα ελληνική και διεθνή νομοθεσία περί προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων.
Για άδεια χρήσης πέραν των ανωτέρω όρων, επικοινωνήστε με τον κάτοχο των πνευματικών δικαιωμάτων στο info (at) mesitis.org
